Spływy kajakowe rzeką Krutynia
Spływy kajakowe rzeką Krutynia są uważane za jedne z najpiękniejszych i najpopularniejszych nie tylko w Polsce, ale także w całej Europie. Ta malownicza rzeka przepływa przez najbogatsze przyrodniczo obszary pojezierzy. Szlak o długości ponad 116 kilometrów składa się z 20 jezior, 10 rzek i rzeczek, które są częścią północnej części Puszczy Piskiej, największego zwartego kompleksu leśnego na Pojezierzu Mazurskim. Nazwę zawdzięcza właściwej rzece Krutyni, która ma około 26 kilometrów długości, wypływa z jeziora Krutyńskiego i wpływa do jeziora Gardyńskiego.
Spływy kajakowe rzeką Krutynia prowadzą przez teren o zróżnicowanej rzeźbie pochodzenia polodowcowego. Można tu znaleźć liczne wzgórza morenowe, pomiędzy którymi występują doliny i zagłębienia często zabagnione lub zatorfione. Bogata przyroda dorzecza Krutyni jest chroniona w 8 rezerwatach przyrody, takich jak „Piłaki”, „Czaplisko-Ławny Lasek”, „Królewska Sosna”, „Krutynia”, „Zakręt”, „Krutynia Dolna”, „Pierwos”, „Strzałowo”, oraz pobliskim rezerwacie „Jezioro Nidzkie”. Walory krajobrazu i wartości kulturowe podlegają ochronie w Mazurskim Parku Krajobrazowym.
Szlakiem Krutyni przepływał Melchior Wańkowicz w latach 30. XX wieku i opisał go w swojej słynnej powieści „Na tropach Smętka”. Jednak mazurski działacz i pisarz Karol Małłek trafniej oddał uroki tej rzeki, mówiąc, że jest „Mazurskim Gangesem”, co oznacza rzekę o mistycznym charakterze, oraz że „kto nie widział Krutyni, ten nie widział Mazur”. Papież Jan Paweł II, płynął szlakiem Krutyni w latach 50.-70. XX wieku.
Spływy kajakowe rzeką Krutynia mogą być częścią dłuższego, wielodniowego spływu kajakowego lub też być samodzielnymi, kilkugodzinnymi spływami jednodniowymi. Na wybranych odcinkach szlaku organizujemy również weekendowe spływy kajakowe, często przeznaczone dla grup szkolnych oraz spływy integracyjne dla firm.
Pamiętaj!
Spływy kajakowe rzeką Krutynia oferują swobodę uczestnikom pod względem czasu. Nie narzucamy żadnych limitów na pokonanie tras spływów jednodniowych (ani na żadne inne). Każdy uczestnik ma możliwość płynięcia we własnym, preferowanym tempie, a zakończenie spływu następuje po prostu po zgłoszeniu telefonicznym.
Szlak Krutyni – stopień trudności
Spływy kajakowe rzeką Krutynia są uważane za łatwe i bezpieczne. Jedynym potencjalnym wyzwaniem na szlaku mogą być wysokie fale, które występują podczas wietrznych dni na niektórych jeziorach, takich jak Jezioro Mokre. Może również zdarzyć się kilka płytkich miejsc przy niskich stanach wody, lub konieczność przenoszenia kajaków przy jazach i młynach wodnych. Niemniej jednak, praktycznie wszyscy, w tym amatorzy i rodziny z dziećmi, mogą udać się na szlak Krutyni.
Uwaga!
Na odcinkach, gdzie dominują jeziora, kajakarze o niewielkim doświadczeniu powinni mieć towarzysza, który potrafi radzić sobie z pływaniem w tego rodzaju akwenach, aby uniknąć nieoczekiwanych sytuacji.
Opis szlaku Krutyńskiego
Krutynia ma swoje źródło w Jeziorze Warpuńskim, które znajduje się na Pojezierzu Mrągowskim, na wysokości 133 m n.p.m. Rzeka wpływa do Jeziora Bełdany, które znajduje się na wysokości 116 m n.p.m. W trakcie swojego biegu przepływa przez wiele urokliwych jezior oraz różne odcinki rzeczne o zmiennym charakterze.
Na obszarach jeziornych rzeki często zmieniają swoje nazwy, gdy przepływają przez jeziora, które gromadzą wody z innych rzek i cieków. Tak jest również w przypadku Krutyni, która przepływa przez około 20 jezior. Rzeka początkowo płynie wśród wzgórz morenowych, a następnie przez równinę sandrową, gdzie porastają ją lasy Puszczy Piskiej.
Krutynia wypływa z Jeziora Warpuńskiego i łączy się wąskim przesmykiem z Jeziorem Zyndackim. Następnie płynie wąskim strumieniem w kierunku południowo-wschodnim do Jeziora Gielądzkiego. Na końcu długiego jeziora, pod mostem drogowym i kolejowym, wypływa płytkim strumieniem do Jeziora Lampackiego. Na wschodnim brzegu tego jeziora znajduje się wieś Sorkwity, a na zachodnim brzegu jest zalesiony półwysep, gdzie kiedyś znajdowało się grodzisko. W południowej części jeziora znajduje się zalesiona wyspa, a przy wschodnim brzegu jest wąski, porośnięty roślinnością przesmyk prowadzący do jeziora Lampasz. Na końcu jeziora wypływa płytki odcinek Krutyni o nazwie Sobiepanka. Sobiepanka to bardzo malownicza rzeczka, płynąca wśród olch, o kamienistym, żwirowym lub piaszczystym dnie. Jej głębokość wynosi około 30 cm, a długość to 1,5 km. Sobiepanka uchodzi do jeziora Kujno.
Na końcu jeziora Kujno wypływa rzeka o nazwie Grabówka, która jest kolejnym fragmentem Krutyni o zupełnie innym charakterze. Grabówka cechuje się niskimi, podmokłymi brzegami, porośniętymi trzciną i pałką wodną. Ten odcinek Krutyni ma długość 1,5 km, po czym wpływa do jeziora Dłużec. Jezioro rozciąga się w kierunku południowo-wschodnim, a na jego końcu wypływa kolejny, krótki odcinek Krutyni, który po 500 m wpada do Jeziora Białego. Na południowym brzegu Jeziora Białego wypływa rzeka Krutynia, która w tym fragmencie nosi nazwę Dąbrówka. Tym razem jest to głęboka rzeka, płynąca wolno pośród lasów, tworząca zakola i rozlewiska. Ta malownicza rzeka ma tylko 1 km długości, po czym uchodzi do śródleśnego jeziora Gant. Na końcu jeziora Gant wypływa kolejny odcinek Krutyni, noszący nazwę Gancka Struga.
Gancka Struga płynie szeroko, a jej brzegi są zabagnione. Wokół rzeki rozciągają się podmokłe łąki, za którymi znajduje się las. Po przepłynięciu 1,5 km do Ganckiej Strugi wpływa z prawej strony rzeka Babant, która odprowadza wody z jezior: Babięty Wielkie, Babiety Małe i Tejsowo. Od tego momentu Krutynia zmienia nazwę na Babięcka Struga.
Babięcka Struga płynie przez wieś Babięta, gdzie znajduje się przystań wodna PTTK. Za przystanią rozciąga się rozlewisko i tama młyńska. Po przekroczeniu tamy, prąd rzeki staje się szybszy. Po około 7 km od ujścia rzeki Babant, Babięcka Struga kończy swój bieg w jeziorze Zyzdrój Wielki. Następnie jezioro się zwęża, a brzegi obniżają się, tworząc niewielki przesmyk, który łączy jezioro Zyzdrój Wielki z jeziorem Zyzdrój Mały.
W głębokiej zatoce jeziora Zyzdrój Mały znajduje się nieczynna śluza, która spiętrza wody Zyzdrójów. Po przekroczeniu śluzy, rzeka przyjmuje nazwę Zyzdrojowa Struga. Rzeka w tym miejscu ma zabagnione brzegi porośnięte szuwarem, a jej szerokie koryto jest miejscami zarośnięte roślinnością wodną. Lewy brzeg rzeki staje się suchszy i łąkowy, a w tym miejscu znajduje się duża wieś Spychowo. Zyzdrojowa Struga wpływa do Jeziora Spychowskiego i wypływa z niego jako Spychowska Struga, zmieniając kierunek biegu rzeki na północno-wschodni. Po przebyciu 5 km z większym nurtem, wśród łąk i olch, Spychowska Struga wpływa od południa do jeziora Zdrużno.
To odosobnione jezioro ma wysokie, zadrzewione brzegi. Krutynia przepływa przez jezioro Zdrużno swoim południowo-wschodnim krańcem, a następnie wąskim przesmykiem pod mostem drogowym przenika do jeziora Uplik. Na wschodnim brzegu jeziora Zdrużno znajduje się rezerwat Czaplisko Ławny Lasek, który chroni miejsca gniazdowania czapli siwej. Z północnego krańca jeziora Krutynia przepływa wąską cieśniną do Jeziora Mokrego.
Na południowym brzegu jeziora znajduje się urokliwa miejscowość letniskowa o nazwie Zgon. Na wschodnim brzegu jeziora natomiast znajduje się rezerwat leśny o nazwie „Królewska Sosna”, który jest ostoją dla starodrzewu sosnowego, liczącego około 200 lat, z domieszką świerku, dębu i brzozy brodawkowatej. Jest to charakterystyczny drzewostan typowy dla Puszczy Piskiej. W dalszym kierunku na północ znajduje się kolejny rezerwat o nazwie „Zakręt”. Jest to rezerwat torfowiskowo-leśny, który chroni mieszany las z dwoma zarastającymi jeziorkami i wysokim torfowiskiem. Wśród drzew w tym obszarze występują około 100-letnie sosny, czasem również 200-letnie dęby, a spośród chronionych roślin można spotkać storczyka obuwika oraz lilie złotogłów.
W północnej części wschodniego brzegu jeziora znajduje się głęboka zatoka, która stopniowo się zwęża, a jest oddzielona zastawką, która rozdziela jezioro Mokre od jeziora Krutyńskiego. Jezioro Mokre w całości znajduje się na terenie rezerwatu „Krutynia”, który jest rezerwatem krajobrazowo-leśnym. Chroni on naturalny krajobraz powstały w wyniku działalności lodowca w okresie młodoglacjalnym, z charakterystycznymi dla Pojezierza Mazurskiego zespołami leśnymi.
Rzeka wypływająca z jeziora Krutyńskiego nosi nazwę Krutynia i kieruje się na południowy wschód. Na początku jest to płytka, wartko płynąca rzeka o piaszczystym dnie. Przepływa ona wśród imponujących drzew rosnących na wysokich brzegach.
Czasami w nurcie rzeki pojawiają się małe wysepki z piaskiem. Krutynia przepływa przez teren rezerwatu „Krutynia”. Stopniowo, rzeka zmienia swoje cechy i kierunek, ponownie płynąc w kierunku północno-wschodnim. Brzegi stają się niskie, pokryte łąkami, trzcinami i roślinnością wodną. Po prawej stronie można dostrzec słabo widoczne ujście strugi, która łączy Krutynię z jeziorem Duś, nad którym wznosi się dawny klasztor filiponek (starowierców) w Wojnowie. Kolejną miejscowością nad Krutynią jest duża wieś Ukta. Jest to obszar rezerwatu krajobrazowo-leśnego „Krutynia im. M. Wańkowicza” oraz rezerwatu krajobrazowo-leśnego „Pierwos”, Krutynia płynie aż do jeziora Malinówko.
Po przepłynięciu około 25 km od jeziora Krutyńskiego, rzeka wpływa do Jeziora Gardyńskiego, gdzie ponownie zmienia kierunek na południowo-wschodni i wypływa wąskim i błotnistym kanałem do przesmyku wodnego, a następnie do jeziora Malinówko. Z północno-wschodniego krańca jeziora, poprzez wąską cieśninę Malinówko, przechodzi się do wąskiego, krętego i zarośniętego jeziora Jerzewko, które z kolei przechodzi w ostatni odcinek Krutyni, zwany tu Iznotą lub Czarną Rzeką. Po przepłynięciu ostatnich 1500 metrów, Krutynia kończy swój bieg, wpływając do zatoki jeziora Bełdany.